Antysensy
Kasia, Adrianna |
Oligonukleotydy oddziałujące z mRNA i fragmentami genomowego DNA. Wykorzystywane są do hamowania ekspresji genów.
Antysensowne oligonukleotydy liczą 20-30 nukleotydów (zarówno rybo-, jak i deokasyrybonukleotydy), których sekwencja jest kompelmentarna czyli antysensowna do mRNA lub też sekwencji DNA genu lub jego promotora. Oligonukleotydowe antysensy hybrydyzują z mRNA tworząc przestrzenną „przeszkodę”, uniemożliwiając przyłączenie mRNA do rybosomów. Hamowanie ekspresji genu za pomoca antysensu polega także na powstaniu dwupasmowego „hybrydu” złożonego z mRNA i antysensownego oligonukleotydu, który aktywuje enzym RnazęH, której działanie polega na degradacji mRNA w tym dupleksie. Antysensowne oligonukleotydy mogą także wiązać się z sekwencjami DNA, tworząc przestrzenne struktury tripleksów. Gdy struktura taka powstanie w obrębie promotora uniemożliwia wiązanie czynników transkrypcyjnych i hamuje tym samym transkrypcję.
Antysens
Technika wykorzystywana w terapii nowotworów. Oparta jest na hamowaniu syntezy określonych białek poprzez antysensowne oligonukleotydy. Antysensowne oligonukleotydy to 12-30 nukleotydowe fragmenty DNA. Hamowanie syntezy niechcianych białek może przebiegać w dwojaki sposób:
- poprzez asocjację antysensu do wybranej sekwencji pre-RNA, zaburzając składanie
- przez asocjację antysensu do dojrzałego mRNA blokując dostęp do rybosomu, bądź tworząc heterodupleks degradowany przez RNAzę.