Dlaczego rak prostaty nawraca pomimo leczenia?
Marta Pieszko | 2007-10-15
Naukowcy juz od dawna pragnęli zrozumieć dlaczego niektóre nowotwory gruczołu krokowego nawracają pomimo zastosowania terapii hamującej produkcję testosteronu i innych androgenów, które przyczyniają się do wzrostu komórek nowotworowych. Nowe badania pozwoliły na wykrycie białek biorących udział w syntezie androgenów wewnątrz komórek nowotworowych, co sugeruje, że komórki te mogą rozwijać zdolność do produkcji swoich własnych hormonów płciowych.
Obecność tych białek może wyjaśniać dlaczego niektóre nowotwory prostaty stają się odporne na szeroko stosowane terapie, i daje to nadzieję na nowe kierunki leczenia umożliwiające blokowanie rozwoju androgenów w komórkach nowotworowych. Badania ufundowane przez Prostate Cancer Foundation oraz the National Cancer Institute zostały opublikowane w corocznym wydaniu The Prostate Cancer Foundation Scientific Retreat.
Rak prostaty jest jednym z najczęstszych nowotworów u mężczyzn. Obok leczenia chirurgicznego oraz radioterapii, hormonoterapia jest podstawową metodą leczenia tego typu raka. Zahamowanie wzrostu guza można osiągnąć poprzez pozbawienie komórek pobudzającego wpływu androgenów. Można to uzyskać między innymi poprzez chirurgiczne usunięcie źródła androgenów (kastracja), czy też preparaty hamujące ich syntezę, a także dzięki blokowaniu receptorów androgenowych. Mechanizm działania leków antyandrogenowych polega na podobieństwu ich cząsteczek do testosteronu. Krążące w krwioobiegu leki trafiają do znajdujących się w gruczole krokowym receptorów testosteronowych i je blokują. Zablokowanie przyłączania się testosteronu utrudnia rozwój komórek nowotworowych.
Terapia pozbawiająca androgenów jest rutynowo stosowana w leczeniu zaawansowanego (przerzutowego) raka prostaty. Jednakże, z czasem komórki nowotworowe mogą stać się "niezależne od androgenów" i rosnąć mimo obecności leków. Ten rodzaj raka jest letalną formą choroby, gdzie większość pacjentów umiera po 18 do 24 miesięcy po staniu się odpornym na supresję hormonalną. Badania w tym polu skupiły się na mechanizmie, który stosują te komórki nowotworowe by stać się "odpornymi na kastrację".
Peter Nelson, Elahe Mostaghel oraz Bruce Montgomery z Fred Hutchinson Cancer Research Center oraz Uniwersytetu w Waszyngtonie przeprowadzili badania na guzach pobranych od pacjentów podczas "szybkich autopsji", bezpośrednio po ich śmierci. Wszyscy pacjenci przeszli terapie blokującą androgeny. Co najmniej trzy guzy zostały pobrane od każdego pacjenta i przebadane pod kątem poziomu androgenów oraz obecności enzymów odpowiedzialnych za metabolizm androgenów. Naukowcom udało się wykryć w guzach kluczowe białko, enzym, niezbędny komórce do produkcji swojego własnego testosteronu z cholesterolu obecnego w komórce. "Te badania sugerują, że komórki nowotworowe mogą mieć zdolność do zaadaptowania i produkcji swoich własnych androgenów pozwalających przetrwać tym komórkom." wyjaśnia Nelson.
Praca Nelsona i Montgomery`ego została zainspirowana badaniami Jack`a Geller`a z roku 1980, które wskazywały, że testosteron może występować w guzach nowotworowych prostaty na poziomie przekraczającym ten w krwi, co sugeruję że rak może rozwinąć produkcję swojego własnego hormonu. Ostatnie badania Jim`a Mohler*a, Stephanie Page oraz innych naukowców również to potwierdziły. "Mężczyźni, u których nie występował rak gruczołu krokowego, a którzy przyjmowali leki supresyjne przeciwko androgenom, również mieli zaskakująco wysoki poziom androgenów w prostacie, pomimo niskiego poziomu we krwi." - mówi Nelson. "Biopsje tkanek prostaty u osób cierpiących na nowotwór poddanych takiemu samemu leczeniu dały podobne wyniki".
"Następną fazą badań będzie zdeterminowanie źródła prekursorów androgenów. Prawdopodobnie pochodzą one od androgenów nadnerczy lub z cholesterolu. Badania pozwolą potwierdzić czy są one przekształcane do testosteronu, a jednocześnie że komórki guza są zdolne to takiej konwersji" mówi Nelson.
Źródło:
1. eurekalert.org, 11.10.2007, „New research may show why some prostate cancer recurs after treatment”.
2. termedia.pl, 03.2003, „Rola hormonoterapii u chorych na raka gruczołu krokowego”, Elżbieta Senkus-Konefka, Jacek Jassem, Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz.
3. urolog-gdansk.pl, 04.05.2007, „Rola antyandrogenów w leczeniu raka gruczołu krokowego”, Krzysztof Szklarłat.