Immunologia a angiogeneza
Monika Maleszewska | 2007-11-02
Według najnowszych doniesień komórki układu odpornościowego mogą mieć znaczenie w przebiegu angiogenezy - procesu formowania się nowych naczyń krwionośnych, istotnego nie tylko z punktu widzenia fizjologii, ale również w rozwoju licznych chorób, np. nowotworów czy endometriozy.
Naukowcy z Children*s Hospital Boston oraz Harvard Medical School, pracujący na mysim modelu endometriozy, wykazali infiltrację komórek dendrytycznych - wyspecjalizowanych komórek układu odpornościowego - do obszarów intensywnej angiogenezy związanej z tym schorzeniem.
Endometrioza polega na rozroście błony śluzowej macicy (endometrium) poza jamę macicy, najczęściej do jamy otrzewnej, bardzo rzadko poza nią (np. do szyjki macicy czy pęcherza moczowego). Objawami są bóle w okolicach miednicy mniejszej, obfite miesiączki oraz zaburzenia cyklu miesięcznego. Choroba występuje u ok. 7-10% kobiet i może być przyczyną bezpłodności.
Endometrium (błona śluzowa macicy), jak każda tkanka, musi być odpowiednio odżywione, aby spełniać swoją funkcję - przetrwać do czasu ewentualnej implantacji zarodka i, jeżeli ona zajdzie, zapewnić mu warunki do dalszego rozwoju. W związku z tym konieczne są naczynia krwionośne, aby doprowadzić krew do wszystkich jego komórek. Powstają one poprzez angiogenezę - proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych z już istniejących. Angiogeneza pozwala również na odtworzenie unaczynienia po urazach i ranach, jest ważnym elementem naszej fizjologii.
Jednak ten sam proces uważa się za odpowiedzialny za ukrwienie guzów nowotworowych, w których przypadku indukowany jest ischemią (niedotlenieniem) szybko narastającej masy komórek guza. Ten szybki wzrost sprawia, że wiele spośród komórek „dusi się” - nie ma dostępu do tlenu i substancji odżywczych niesionych przez krew, nie może także odprowadzać dwutlenku węgla i produktów metabolizmu. Aby tkanki takie mogły dalej rosnąć i w ogóle przeżyć, konieczna jest budowa nowych naczyń krwionośnych. Jak widać, angiogeneza jest w tym przypadku procesem niepożądanym - pozwala na dalszy rozwój patologicznych zmian, umożliwiając ich odżywianie i wzrost.
Zaskakujący jest potencjalny wkład w angiogenezę nowotworów i narośli powstających w endometriozie komórek dendrytycznych - wyspecjalizowanych komórek układu odpornościowego, których podstawową funkcją jest efektywna prezentacja antygenu limfocytom w razie infekcji. Faktem jest jednak, że zaobserwowano ich wzmożoną i ukierunkowaną infiltrację do tych tkanek. Komórki dendrytyczne migrują specyficznie do miejsc dotkniętych endometriozą i stymulują powstawanie nowych naczyń krwionośnych w tych obszarach. Co więcej, podanie dodatkowych komórek dendrytycznych skutkowało lepszym ukrwieniem, a co za tym idzie, efektywniejszym wzrostem zmian chorobowych. Podobne działanie wykazały komórki dendrytyczne w przypadku guzów wewnątrzbrzusznych (ang. intra-abdominal tumors). Ponadto, hodowane in vitro komórki dendrytyczne działały chemotaktycznie na komórki śródbłonka (komórki budujące ściany naczyń krwionośnych).
Komórki dendrytyczne już wytypowano jako potencjalne narzędzie terapii komórkowej - w związku z ich fizjologiczna funkcją, mogłyby służyć do indukcji specyficznej odpowiedzi immunologicznej na antygeny nowotworu. Stymulowany w ten sposób układ odpornościowy sam zwalczałby komórki raka. Gdyby udało się potwierdzić ich udział w procesach tworzenia naczyń krwionośnych, moglibyśmy wykorzystywać je także w inny sposób - inhibitory komórek dendrytycznych mogłyby wspomagać hamowanie angiogenezy przez już dostępne środki, hamując tym samym wzrost guza.
Stworzyłoby to także nowe możliwości terapii endometriozy, pomagając wielu dotkniętym nią kobietom. Jak dotąd jest ona leczona głównie poprzez chirurgiczne usuwanie narośli, co nie powstrzymuje ich odrastania. Inhibicja angiogenezy przyczyniłaby się więc znacznie do zwiększenia skuteczności obecnie stosowanych terapii.
Źródła:
- Children’s Hospital Boston, Immune cells promote blood vessel formation in mouse endometriosis, Oct 18, 2007
- Wikipedia: Komórka dendrytyczna, Endometrioza