GMO - Organizmy Modyfikowane Genetycznie
Co to jest GMO? Organizmy transgeniczne?
Organizmy Modyfikowane Genetycznie - GMO (z ang. Genetically Modified Organism) - Organizmy Transgeniczne - są to organizmy które zawierają w swoim genomie (czyli informacji genetycznej organizmu) obce geny, pochodzące z obcego organizmu. Dziedziną nauki zajmującą się modyfikacjami organizmów jest inżynieria genetyczna - umożliwia wyizolowanie i namnożenie dowolnego genu z dowolnego organizmu i za pomocą różnych metod wprowadzenia go do genomu modyfikowanego organizmu.
Rośliny transgeniczne GMO - przykłady modyfikacji
Modyfikowane genetycznie są głównie rośliny mające duże znaczenie gospodarcze, zmiana genomu ma na celu nadanie im pożądanych przez człowieka cech, tj. większa trwałość, odporność na szkodniki, wirusy i grzyby, herbicydy (środki ochrony roślin), podniesienie ich cech jakościowych, np. lepszego smaku. Modyfikuje się także rośliny ozdobne, które dzięki temu są trwalsze, mają intensywniejszy kolor. Zmodyfikowane genetycznie zostało większość roślin mających znaczenia dla człowieka.
Zwierzęta transgeniczne, GMO - przykłady modyfikacji
Modyfikacje zwierząt mają na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli - szybciej rosnące świnie, ryby, zastosowaniu ich w produkcji białek, enzymów, innych substancji wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym (jako bioreaktory), uodpornieniu na choroby. Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany i trwa długo, koszty są bardzo duże. Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują, czy są bezpłodne.
Kukurydza Bt - odmiana MON 810 firmy Monsanto
8 września 2004 Komisja Europejska podjęła decyzję o dodaniu do listy nasion dopuszczonych do sprzedaży na terenie UE 17 odmian zmodyfikowanej kukurydzy - MON 810, opracowanej przez biotechnologiczny koncern Monsanto. Zastosowana modyfikacja uodparnia roślinę na larwy szkodnika-owada - omacnicę prosowiankę (Ostrinia nubilalis).
Metody tworzenia genetycznie zmodyfikowanych organizmów
Aby otrzymany organizm był transgeniczny, należy do niego wprowadzić kawałek DNA, który pochodzi od obcego organizmu. Nim jakiś organizm zostanie genetycznie zmieniony, transformowany, należy posiadać fragment materiału genetycznego, który pochodzi z innego organizmu. Może on zostać wycięty z większego fragmentu DNA, dzięki enzymom restrykcyjnym. Są to cząsteczki białek, które potrafią przecinać nić DNA, częstokroć czynią to w specyficznym miejscu, dzięki czemu możliwe jest wycięcie takiego fragmentu jaki jest potrzebny.
Kontrowersje wokół GMO
Wprowadzenie do sprzedaży i upowszechnienie żywności modyfikowanej genetycznie żywności jest tematem budzącym ogromne kontrowersje. Z jednej strony panuje zachwyt nad nowymi możliwościami, jakie stwarzają genetyczne modyfikacje, z drugiej istnieje wiele obaw z tym związanych.
Strefy Wolne od GMO
Strefą wolną od GMO jest obszar w obrębie którego nie są uprawiane rośliny modyfikowane genetycznie, nie są przetwarzane, ani sprzedawane.
Strefę wolną od GMO może być: województwo, powiat, gmina, miejscowość, a także przetwórnia, sklep, czy gospodarstwo.
Pierwszą Strefą wolną od GMO została gmina Chmielnik, dnia 23 lipca 2004 uchwałą Rady Gminy Chmielnik. Aktualnie Strefami jest też większość województw, dziesiątki gospodarstw w Polsce.
Raport produkcji GMO - 2004
[Raport archiwalny] Powierzchnia upraw roślin transgenicznych na świecie wzrosła o 20% od roku 2003, i wynosi 81 mln hektarów. Najczęściej uprawianą rośliną modyfikowana genetycznie jest soja z odpornością na herbicydy, stanowi 60% wszystkich upraw GMO (56% soi uprawianej na świecie jest modyfikowana genetycznie). Krajem o największej powierzchni upraw GMO są Stany Zjednoczone (stanowią 59% globalnego areału).
Raport upraw GMO w roku 2005
[Raport archiwalny] Powierzchnia upraw roślin transgenicznych pod koniec 2005 roku wynosiła 90 mln hektarów. Względem roku 2004 wzrosła o 11%. Największy areał zajmuje soja odporna na herbicydy, której odmiany genetycznie modyfikowane stanowią 60% wszystkich upraw. Najwięcej upraw roślin transgenicznych jest w Stanach Zjednoczonych. W minionym roku do krajów o największej powierzchni upraw GMO dołączyła Francja, Czechy, Iran i Portugalia.
Identyfikacja, detekcja GMO
Identyfikacja roślin modyfikowanych genetycznie testem immunoenzymatycznym (ELISA) polega na wykryciu aktywnego enzymu fosfotransferazy kanamycyny (lub inaczej: neomycynowa fosfotransferaza II), produktu genu selekcyjnego NPT II. Łącznie z właściwym genem, nadającym roślinie nową właściwość (np. odporność na szkodniki) wprowadzany jest także gen selekcyjny, dzięki któremu można szybko rozpoznać, które komórki roślinne uległy modyfikacji, a które nie.
Pomidor transgeniczny Flavr Savr - pierwsze GMO wprowadzone do obrotu
Pomidor transgeniczny Flavr Savr w 1994 roku był pierwszym GMO wprowadzonym do obrotu. Modyfikacja genetyczna pomidora Flavr Savr polegała na zmniejszeniu w nim aktywność genu, który odpowiada za proces dojrzewania i mięknięcia pomidora. Tak zmodyfikowany pomidor lepiej znosił transport i dłużej zachowywał świeżość.
Polska transgeniczna świnka TG 1154
Pierwsza polska transgeniczna świnia - knurek TG 1154 - urodziła się we wrześniu 2003 roku, w Instytucie Zootechniki w podkrakowskich Balicach. Została stworzona w ramach projektu pt. Wykorzystanie genetycznie zmodyfikowanych świń dla pozyskiwania organów do transplantacji u człowieka. Uczestniczy w nim 10 zespołów naukowych z całej Polski.
Raport uprawy GMO 2006
Powierzchnia upraw roślin transgenicznych na świecie z roku na rok szybko wzrasta. W 2006 roku wyniosła 102 mln hektarów, co względem roku 2005 oznacza wzrost o 13%. Krajem o największej powierzchni upraw transgenicznych są Stany Zjednoczone, najczęściej uprawianą rośliną transgeniczną jest soja, a stosowaną modyfikacją odporność na środki chwastobójcze. Rośliny transgeniczne uprawiane są w 22 krajach, na wszystkich kontynentach.