Kukurydza Bt - odmiana MON 810 firmy Monsanto
Marcin Kawa | 2004-11-29
8 września 2004 Komisja Europejska podjęła decyzję o dodaniu do listy nasion dopuszczonych do sprzedaży na terenie UE 17 odmian zmodyfikowanej kukurydzy - MON 810, opracowanej przez biotechnologiczny koncern Monsanto. Zastosowana modyfikacja uodparnia roślinę na larwy szkodnika-owada - omacnicę prosowiankę (Ostrinia nubilalis).
Zastosowana modyfikacja - tzw. modyfikacja Bt.
Szkodniki owadzie roślin uprawnych powodują ogromna straty w plonach. Chodzi tutaj głównie o gatunek z rzędu Lepidoptera: Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) i Sesamia cretica. Zwalczanie ich poprzez chemicznymi insektycydy jest kosztowne, jak i substancje te pozostają w środowisku i negatywnie wpływają na inne organizmy. Modyfikacja roślin uodparniająca na owady była zatem jednym pierwszych z zastosowań biotechnologii u roślin uprawnych.
Modyfikacja Bt rośliny polega na wprowadzeniu do niej genów z bakterii Bacillus thuringensis (Bt) - produkty tych genów - białka Cry - są źródłem odporności na owady.
Bacillus thuringensis jest występującą powszechnie bakterią glebową. W latach trzydziestych ubiegłego wieku jej kultury wykorzystywane były jako insektycyd, gdyż przy tworzeniu przetrwalników powstają tzn. kryształy białkowe Cry - toksyczne dla owada. Stosowane wtedy metody nie były jednak skuteczne gdyż podczas oprysków zawsze pozostają części roślin, do których preparat nie dociera, jak i kryształy białkowe Cry nie są trwałe na świetle. Zastosowanie genetycznej modyfikacji która umożliwia powstawanie toksycznych na owadów białek wewnątrz rośliny, we wszystkich jego komórkach rozwiązała te problemy.
Zmodyfikowane komórki rośliny zawierające juz w swoim wnętrzu białka Cry są toksyczne po zjedzeniu przez owada. W środowisku zasadowym przewodu pokarmowego owada następuje aktywacja białka Cry - łączy się ono ze specyficznymi receptorami w błonach komórek przewodu pokarmowego. Powoduje to powstawanie otworów w błonie, zniszczenie komórek co doprowadza do śmierci owada.
Dotychczas odkryto ponad 100 genów kodujących białka odpowiednie Cry, co pozwala na specyficzne wykorzystywanie ich w zwalczaniu konkretnych gatunków szkodników, bez toksycznego wpływ na inne.
Białka Cry są owadobójcze jedynie w odniesieniu do niektórych gatunków motyli (z rodzajów: Lepidoptera, Diptera, Coleoptera, - stonka ziemniaczana jest wrażliwa, mszyce już nie). Receptory dla tych białek nie występują na powierzchni komórek jelitowych ssaków, dlatego też ludzie nie są na ich działanie wrażliwi. Przeprowadzono badania dotyczące bezpieczeństwa, które pokazują, że Cry nie wykazuje żadnej znaczącej homologii aminokwasów do znanych toksyn białkowych oraz, że jest gwałtownie degradowane w warunkach symulowanych warunków żołądkowych i nie jest doustnie toksyczne dla myszy.
Kukurydza z tą modyfikacją jest dobrze znana na rynku światowym, jest uprawiana od 1998 roku (m.in. w Hiszpanii), nie zauważono żadnych skutków ubocznych, także eksperci twierdzą iż jest ona bezpieczna.
Kukurydza MON 810 wykorzystywana jest głównie w celach paszowych. Jest również przetwarzana na wartościowe produkty żywnościowe i przemysłowe takie jak alkohol etylowy w procesie fermentacji, mąka kukurydziana w procesie suchego mielenia i wysoko oczyszczoną skrobię w procesie mokrego mielenia.
Koncern Monsanto juz 2. sierpnia 2002 uzyskał zgodę na wprowadzenie do do obrotu kukurydzy genetycznie zmodyfikowanej linii MON 810 z wprowadzonym genem Cry pochodzącym z Bacillus thuringiensis. Zgoda została wydana przez Komisję ds. GMO, która wydała zezwolenia do końca 2012 roku (na 10 lat).
Aktualnie w sejmie trwają prace nad nowelizacją ustawy o GMO, która dokładnie by określała współistnienie upraw roślin genetycznie zmodyfikowanych z konwencjonalnymi oraz ekologicznymi. Zaproponowane w projekcie ustawy przepisy pozwalają na minimalizację ryzyka związanego ze zmieszaniem materiału rozmnożeniowego bądź krzyżowaniem się roślin zmodyfikowanych genetycznie z niemodyfikowanymi oraz umożliwiają kontrolą upraw genetycznie zmodyfikowanych.
Modyfikacja Bt jest jedną z powszechniejszych modyfikacji genetycznych roślin. W ten sposób obok kukurydzy została też zmodyfikowana bawełna, ziemniaki, pomodory.
"Biotechnologia roślin" red. Stefan Malepszy, PWN, W-wa 2001, str. 362-364,
w której znajdują się dokładniejsze informacje na temat modyfikacji Bt, oraz całej biotechnologii roślin.