Rośliny Bt szkodliwe dla ekosystemów wodnych?
Paweł Szablewski | 2007-10-23
Od wielu lat trwa dyskusja nad wpływem roślin GMO z owadobójczymi genami Bt na naturalne ekosystemy. Przeciwnikom tych upraw przybył nowy argument. Naukowcy z Indiana University wykazali ich szkodliwy wpływ na organizmy wodne.
Nazwą Bt określa się całą grupę genów pochodzących od bakterii Bacillus thuringiensis, są one odpowiedzialne za kodowanie ponad 100 białek Cry. Nieszkodliwych dla ssaków, a silnie trujących dla owadów.
Naukowcom z Todd V. Royer, z IU School of Public and Environmental Affairs udało się wykazać się, że pyłek oraz inne części roślin Bt np. liście, dostawszy się do strumieni, razem z prądem wody potrafi, przebywać znaczne odległości nawet kilku tysięcy metrów. W tym czasie wyjadane są przez drobne owady wodne z rzędu Trichoptera (chruściki). Przeprowadzone testy laboratoryjne wykazały, iż dieta taka wpływa na zwiększeni ich śmiertelności i osłabienie wzrostu. Osobniki karmione szczątkami roślinnymi Bt były około połowy mniejsze od tych na porównawczej diecie. Pozostałości roślin Bt znaleziono także w jelitach chruścików złapanych w terenie. Potwierdza to, że mogą stanowić one ich pokarm. Ponieważ wiele z tych drobnych organizmów stanowi pokarm ryb, pośrednio wpływa także na liczebność ich populacji.
Z kolei testy przeprowadzane przez U.S. Environmental Protection Agency (EPA), odpowiedzialną za badanie wpływu Bt upraw na środowisko nie wykazały takiej zależności. Jak podkreślają eksperci EPA ich regularne badania ekosystemów wodnych opierają się o zamieszkujące je drobne organizmy, typowo wykorzystywanych przy ocenie wpływu środków chemicznych na to środowisko, głównie dafnie. Nie udało im się jednak uchwycić mierzalnych efektów upraw Bt na te organizmy. Dafnie należą jednak do drobnych skorupiaków wodnych (także popularne w Polskich wodach, często wykorzystywane jako pokarm do rybek akwariowych), a więc nie są zbyt blisko spokrewnione z owadami.
Ilość upraw z genami Bt szybko się zwiększa. Licencję na wprowadzenie GMO kukurydzy z genami Bt wydana była w 1996 roku, a według U.S. Department of Agriculture w 2006 roku stanowiła ona już około 35% upraw tej rośliny w USA. Także w Europie coraz częściej słyszy się o potrzebie jej rozpropagowania. Związane jest to z rosnącym zagrożeniem upraw przez silnie rozprzestrzeniającego się szkodnika, jakim jest stonka kukurydziana.
Jak przy każdej nowej technologii oszacowanie faktycznego jej wpływu przy pojawieniu się w dużej skali i na długi okres jest bardzo trudne. O negatywnym wpływie pyłku na nieznaczące dla upraw owady mówiono dużo w 1999 roku w stosunku do gąsienic motyla monarchy. Badania terenowe nie dały jednak tak jednoznacznych wyników jak testy laboratoryjne.
Źródła:
- sciencedaily.com, 2007.10.10, Genetically Engineered Corn Could Harm Aquatic Ecosystems,
- eurekalert.org, 2007.10.08, Study shows genetically engineered corn could affect aquatic ecosystems.