Tkanki miękkie dinozaura sprzed 80 milionów lat
Paweł Szablewski | 2009-09-08
Odkrycie pięć lat temu tkanek miękkich pochodzących od dinozaura przyjęto z dużym niedowierzaniem. Obecne odkrycie tkanek miękkich dinozaura z jeszcze starszego okresu nasuwa równie duże wątpliwości.
Kiedy w 2005 roku ogłoszono o odkryciu tkanek miękkich w kościach tyranozaura (Tyrannosaurus rex) sprzed 68 mln lat wydawało się, że została przełamana kolejna granica. Granica dotycząca możliwości przechowania się w czasie tkanek miękkich. Do tej pory sądzono, że tkanki takie nie mogą zachować się dłużej jak jeden milion lat. Praca doczekała się bardzo wielu krytyk. Najistotniejsze zarzuty wykazywał, że zamiast tkanek tyranozaura, miękkie pozostałości były śladami biofilmu bakteryjnego. Zarzucano im także możliwość zanieczyszczenia prób pozostałościami z innych badań, czy osób pracujących z materiałem. Z powodu znikomości dostępnego materiału do badań i niechęci niszczenia kości dinozaurów, odkrycia w nich miękkich tkanek jak i pojawiających się wątpliwości nie udało się ostatecznie potwierdzić.
Tym razem na pozostałości czegoś przypominającego tkanki miękkie natrafiono w skamieniałych kościach sprzed 80 milionów lat. Należały one do hadrosaura (Brachylophosaurus canadensis) tzw. dinozaura kaczodziobego. Nazwa ta pochodzi od twardych, gładkich i ostrych warg tych zwierząt przystosowanych do zgryzania roślin.
Prace przeprowadził międzynarodowy zespół naukowców z Stanów Zjednoczonych i Izraela, pracując na kości udowej hadrosaura. W tym celu wykorzystano znalezisko całkowicie zakryte piaskowcem, razem z skałą przewożąc je do laboratorium. Chciano mieć pewność, że materiał nie zostanie zanieczyszczony innymi tkankami. Po procesie rozpuszczania skały i kości otrzymano delikatne elastyczne próbki z wyraźnie zachowaną budową w formie nakładających się włókienek. Otrzymane próby analizowano pod mikroskopem optycznym i elektronicznym co pozwoliło stwierdzić obecność w nich białka kolagenu, elestynt i laminianu. Są to białka wchodzące w skład tkanki łącznej i stanowiące składniki substancji międzykomórkowej. Dodatkowo przetestowano je przy wykorzystaniu przeciwciał reagujących na kolagen, co potwierdziło rezultaty. Wytypowano także struktury przypominające komórki kości i naczyń krwionośnych.
Tak przebadane prób przesłano do analizy w spektrometrze masowym. Pozwala on dokładnie określić skład badanej próby mierząc poszczególne molekuły. Wyniki wykazały obecność w próbie 8 różnych fragmentów białek kolagenu. Podając je dalszym analizom w tym sekwencjonowaniu ustalono, iż są one bliższe budową białka występującym u ptaków niż aligatorów i jaszczurek. A najbardziej pod względem budowy przypominają wcześniej analizowane białka tyranozaura.
Ogólnie uzyskane rezultaty są bardzo podobne do wcześniejszych badań z tyranozaurem. Zastosowanie lepszej (przetestowanej już) metodologii, lepszego sprzętu niż w poprzednim badaniu pozwoliło na uzyskanie lepszej jakości prób oraz rzetelniejszych wyników. Nie rozwiązuje to jednak wszystkich problemów, nadal pojawiają się zarzuty o możliwości zanieczyszczenia badanego materiału i braku pewności czy badane fragmenty na pewno należały do dinozaurów. Zachowanie się białka przez okres o 60-80 milionów lat dłuższy niż do tej pory zakładano, musi rodzić takie wątpliwości. Zwłaszcza, że badane próby są zbyt nikłe aby niezaprzeczalnie potwierdzić ich przynależność do dinozaurów.
Źródło:
- B.Prescott, Harvard Science, 30.04.2009r., Dinosaur protein preserved over time, Brachylophosaurus offers further evidence of bird-dinosaur evolution,
- eurekalert.org, 30.04.2009r., New sequences from hadrosaur dinosaur confirm that ancient protein is preserved over time,
- e! Science News, 30.04.2009r., Proteins, soft tissue from 80-million-year-old dino support theory that molecules preserve over time