Tuatara - stary gatunek o szybkiej ewolucji

Paweł Szablewski | 2008-04-08

Tuatara (Sphenodon) to jaszczurka z Nowej Zelandii, zwana także hatterią lub łupkozębem jest jednym z najstarszych gatunków żyjących na ziemi. Większość rodziny do której należy, gadów ryjogłowych (Sphenodontia), wymarła ponad 100 milionów lat temu. Badając pozostałości osobników sprzed ośmiu tysięcy lat okazało się, że cechowała je bardzo szybka ewolucja molekularna.

Prace przeprowadził zespół naukowców z Allan Wilson Centre of Molecular Ecology an Evolution z Nowej Zelandii pod kierunkiem Davida Lamberta.

Jaszczurki te rozwijały się równomiernie z pierwszymi dinozaurami około 200 milionów lat temu w okresie geologicznym Triasie. Ich skamieniałe szczątki odznaczają się bardzo pierwotną budową, co sugeruję pochodzenie od starych grup rodowodowych gadów. Obecnie żyjące jaszczurki dorastają ponad pół metra długości i kilogram wagi. Jedyne dwa gatunki tej rodziny i kilka podgatunków występuje na niewielu wyspach wokół Nowej Zelandii. Dobrze znoszą chłodny klimat tych okolic i towarzystwo dużo młodszych ewolucyjnie od nich ptaków, petreli. Często zamieszkują razem z nimi te same nory, wybierane przez petrele do składania jaj i wychowu piskląt. Jej cechą charakterystyczną jest nietypowa budowa kości głowy. Trzecie oko otwór ciemieniowy w czaszce, u młodocianych osobników widoczny, u starszych zarasta skórą.

Oba gatunki mimo, że bardzo podobne do siebie, wspólnego przodka miały 50 milionów lat temu. Porównując je z osobnikami sprzed 8750 lat stwierdzono, że pod względem budowy prawie się nie zmieniły. Do porównań wykorzystano 35 kopalnych kości i 41 prób od współczesnych osobników. Gatunek ten ma powolny metabolizm, powoli rośnie (ustaje w wieku 35 lat, u ludzi w wieku 18-20 lat), i się rozmnaża (raz na 2-5 lat), jest bardzo długowieczna, żyje nawet 120 lat. Tym próbowano tłumaczyć powolność zmian. Spodziewano się, iż podobnie wyglądać będą zmiany na poziome genetycznych. Tymczasem, zmiany te są bardzo znaczne, dużo większe niż u badanych pingwinów, koni, lwów czy niedźwiedzi. Według Lamberta to największe zmiany ewolucyjne jakie zaobserwowano u kręgowców w tak krótkim (pod względem ewolucyjnym) czasie.

Podobne prace prowadzone na starych ewolucyjnie rybach trzonopłetwych (Crossopterygii), datowanych na występowanie w wodach oceanów od 300 milionów lat wykazały podobne tempo zmian jak dużo młodszych współczesnych gatunków.

Jednak to nie szybka ewolucja u hatterii przyczyniła się do ich istnienia na ziemi od setek milionów lat. Najprawdopodobniej przyczyną jest miejsce. Nowa Zelandia jest odizolowaną wyspą, która razem z Australią oddzieliła się od prakontynentu Gondwany 80 milionów lat temu. Przez większą część czasu jaki istniała zamieszkiwały ją tylko gady i ptaki. Również obecnie Sphenodonty zamieszkują tylko izolowane, skaliste wysepki, na które jeszcze nie dotarły ssaki, przybyłe do Nowej Zelandii razem z ludźmi.

Szybkość zmian w DNA tuatary potwierdzić teorię biologa Allana Wilson, mówiąc o rozdzielności ewolucyjnych zmian w fizjologii i na poziomie molekularnym. Czasami jedna zmiana może powodować znaczne zróżnicowanie morfologiczne, a w innych przypadkach wiele zmian w genach prawie się nie objawia.

Źródło:
- nationalgeographic.com, 31.03.2008r., "Living Dinosaur" Is Fastest-Evolving Animal,
- nature.com, 27.03.2008r., The rapid evolution of tuatara.

Komentarze

dragonka | 2008-04-29 21:32:30
Chciałabym zauważyć że tuatara jest zaliczana do hatterii, nie do rzędu łuskonośnych, nie mówiąc już o jaszczurkach....

kolec | 2009-06-02 20:08:48
moim zdaniem jest ok,tylko jak sie umieszcza takie prace w internecie trzeba czasem przeczytac i sprawdzic czy ma sie dobrze napisana. dragonka ma racje

mt | 2011-04-02 04:56:52
Odczepcie sie od chlopaka,cieszcie sie ,ze wam opracowania pisze. A jak sie nie podoba ,to sami za piora sie lapcie i piszcie.Kogo obchodzi czy ona jest luskonosna ,jaszczurkowta czy jaka tam taka, komu to do zycia potrzebne?. Herpetolodzy wiikipedowi sie znalezli....
A co do tematu, to ta hatteria jest dobrym przykladem potwierdzajacym teorie czerwonej krolowej. Ewolucja pedzi do przodu a ona stoi w miejscu:-)))